Hitteplan 2021: weer een hete zomer voor treinbegeleiding?

Afgelopen jaar waren er bij het treinpersoneel verschillende arbeidsongevallen door hitteslag te betreuren. Naar aanleiding hiervan ontving de NMBS een schriftelijke waarschuwing van de FOD WASO m.b.t. het hitteplan. Dit bood onvoldoende garanties dat het treinbegeleidingspersoneel steeds en in alle omstandigheden over een gezonde en veilige werkomgeving kon beschikken en niet langdurig aan overmatige hitte werd blootgesteld.

Het rapport van de FOD bevestigde het standpunt dat de OVS reeds eerder innam omtrent de voorwaardelijkheid van het plan, dat in grote mate afhing van de beschikbaarheid van personeel en materieel en niet getuigde van een gestructureerde aanpak. Meer daarover lees je hier.

Als we een kritische blik werpen op het hitteplan voor aankomende zomer dat werd voorgelegd aan de personeelsvertegenwoordigers, dan kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat de ernst van dergelijke waarschuwing vanwege de toezichthoudende overheid niet tot alle geledingen van de
hiërarchische structuur is doorgedrongen. Los van wat gerommel in de marge zijn de maatregelen die voor treinbegeleiding van toepassing zullen zijn, de facto quasi identiek aan de maatregelen die vorig jaar van kracht waren.

Eerst en vooral noteren we dat -in tegenstelling tot vorig jaar- in de maanden juli en augustus in de mate van het mogelijke de motorstellen van het type Sprinter niet ingezet zullen worden. Op zich een positieve maatregel, die evenwel afhankelijk is van de beschikbaarheid van voldoende ander geklimatiseerd materiaal. Bovendien blijven verschillende andere types rijtuigen en motorstellen waarvan de reizigerscompartimenten niet voorzien zijn van klimatisatie (M4, MR75m, MR80…) gewoon in dienst.

Het arbeidsongeval dat aanleiding gaf tot het onderzoek door de FOD deed zich echter niet voor op een Sprinter, maar op een konvooi samengesteld uit M4-rijtuigen. Bovendien zijn hittegolven of tropische dagen waarop maatregelen genomen dienen te worden voor het personeel niet beperkt tot juli en augustus.

In het hitteplan 2021 lezen we bij de maatregelen die genomen zullen worden vanaf Fase 3:

“Aanpassing, indien mogelijk, van beurtregeling van het treinbegeleidingspersoneel, die rekening houdend (sic) met soort materieel (met airco of niet)” (eigen benadrukking)

En vanaf Fase 4:

“Focus op veiligheidstaken voor treinbegeleiding”

We kunnen niet nalaten te wijzen op de voorwaardelijkheid (“indien mogelijk”) van deze maatregelen. Op het bedrijfscomité dd. 27/05/2021 kon of wou men geen toelichting geven bij deze aangepaste prestaties, en toen we verzochten deze aangepaste prestaties en beurtregelingen aan de reeksverantwoordelijken in de verschillende depots te bezorgen, bleek men het plots in Keulen te horen donderen. Dit stelt ons weinig hoopvol.

Ook het gegeven dat de aangepaste manier van werken (Fase 3) en de focus op veiligheidstaken (Fase 4) nu geformaliseerd worden in het hitteplan is geen onderscheidende factor met de situatie op het terrein afgelopen zomer.

We mogen er genoegzaam van uit gaan dat bij temperaturen van meer dan 45 graden in de reizigerscompartimenten afgelopen zomer, de treinbegeleiders niet vrolijk huppelend door de trein gingen en spurtjes trokken over het perron waardoor ze de arbeidsongevallen over zichzelf hebben afgeroepen. Ook toen reeds lag hun focus op veiligheidstaken.

Hoewel de intentie om de motorstellen Sprinter zo veel mogelijk aan de kant te zetten in de zomermaanden een stap in de goede richting is, stellen we toch vast dat er gedurende heel de zomer materiaal zonder klimatisatie ingezet zal worden. Ook het aanpassen van de prestaties in functie van het gebruikte materieel is allerminst gegarandeerd. Het hitteplan zoals het nu voorligt, komt dus niet tegemoet aan de opmerkingen die de FOD vorig jaar formuleerde.

Daarbij merken we op dat ook aan andere aandachtspunten die in het verslag werden genoteerd, zoals een koelkast die onvoldoende vermogen levert om drank koel te houden en compartimenten voor de treinbegeleider die niet verlucht worden of waarvan het raam niet geopend kan worden, geen gevolg werd gegeven.

Een werkelijk onderscheidende factor t.o.v. vorig jaar had de verdeling van verkoelende vestjes kunnen zijn, zoals die ook aan het besturingspersoneel ter beschikking zullen worden gesteld indien ze in periodes van grote hitte prestaties moeten uitvoeren in niet-gekoelde stuurposten.

Het hitteplan deelt zowel treinbestuurders als treinbegeleiders in bij het personeel met een veiligheidsfunctie, die tewerkgesteld kunnen zijn op dezelfde arbeidsplaats, rollend materieel zonder airco. Het lijkt ons dan ook een evidentie dat voor beide beroepsgroepen op basis van de identieke aard van het werk en de identieke arbeidsplaats ook dezelfde maatregelen genomen dienen te worden, wat echter niet het geval blijkt te zijn.

We vernemen van Dhr. De Block dat men dit jaar als een testperiode ziet voor dergelijke vestjes voor het treinbegeleidingspersoneel, en dat deze maar zeer beperkt ter test verdeeld zullen worden in enkele depots. Onze bronnen spreken van slechts een honderdtal treinbegeleiders die bij
deze testen betrokken zullen worden.

We menen dat het organiseren van een test niet is wat de FOD voor ogen had toen ze vorig jaar de NMBS formeel waarschuwde. Het is voor ons onbegrijpelijk dat onze werkgever ook dit jaar geen sluitende, adequate maatregelen neemt. We benadrukken nogmaals de risico’s verbonden aan het werken in grote hitte. Niet alleen lichamelijk, maar ook op de psychotechnische criteria die invloed hebben op de waakzaamheidsfunctie van het treinpersoneel.

Om deze redenen hebben we het management met de hoogst mogelijke aandrang gevraagd om hierin te tussen te komen, zodat ook het treinbegeleidingspersoneel niet onnodig wordt blootgesteld aan overmatige hitte en de reizigers in alle veiligheid vervoerd kunnen worden. De ‘bijoukes’ verdienen in elk geval beter dan wat nu op tafel ligt.

Tevens hebben we zowel de FOD WASO (welzijn) als FOD DVIS (veiligheid) als toezichthoudende overheden formeel verzocht om het hitteplan dat nu voorligt grondig door te lichten.