Afgelopen zomer zijn alweer verschillende treinbestuurders en treinbegeleiders getroffen door een hitteslag. Ondanks de hittemaatregelen moesten ze vaak urenlang doorbrengen in stuurposten of reizigerscompartimenten waar de temperaturen oplopen tot ver boven de 40 graden.
Aangezien talloze interventies in diverse comités tot niets geleid hebben, hebben we het dit jaar over een andere boeg proberen te gooien en de FOD WASO, verantwoordelijk voor welzijn op het werk, van deze toestanden op de hoogte gebracht. Er werd door deze overheidsdienst een arbeidsplaatsbezoek en onderzoek uitgevoerd naar aanleiding van een arbeidsongeval door hitteslag van een treinbegeleider. Het verslag van dit onderzoek maakt brandhout van het hitteplan en de hittemaatregelen.
Er werden op een warme zomerdag -niet tijdens een hittegolf- metingen uitgevoerd op M4-rijtuigen. De resultaten van deze metingen lagen aanzienlijk boven de actiewaarden voor halfzwaar werk die van toepassing zijn voor het rijdend personeel. De onderzoeker maakte daarenboven nog de kanttekening dat “er kan verondersteld worden dat tijdens een hittegolf zeer waarschijnlijk nog hogere WBGT-waarden zullen opgemeten worden”. De testen werden bovendien uitgevoerd in een periode dat de nachten aanzienlijk koeler waren en op een treinstel dat sinds de klaarmaking ’s ochtends heel de dag in beweging is geweest, en niet enkele uren had staan bakken in een bundel.
We menen er genoegzaam van te mogen uitgaan dat deze resultaten representatief zijn voor alle reizigersafdelingen en stuurposten zonder klimaatregeling in de zomer wanneer de buitentemperaturen oplopen.
De OVS heeft steeds gesteld dat het hitteplan onvoldoende bescherming biedt en een samenraapsel is van ad hoc maatregelen die afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van materieel en personeel. Het verslag van de FOD bevestigt deze stelling volledig. “[De] aanpassingen kunnen dan ook niet beschouwd worden als een gestructureerd programma van maatregelen bij overmatige warmte zoals vereist door de Codex over het Welzijn op het werk.”, en ook “De verplichting tot het opstellen van een programma en het nemen van maatregelen was in onvoldoende mate nagekomen.”
De hitteproblematiek is een problematiek die al zeer lang aansleept. De NMBS is er zich al jarenlang van bewust dat de arbeidsomstandigheden van het rijdend personeel tijdens de zomermaanden niet conform de welzijnscodex zijn, en dus een gevaar vormen voor zowel de exploitatieveiligheid als de gezondheid van het personeel. Tal van rapporten van CPS en B-SW -soms bijna 20 jaar oud- waarschuwen voor de invloed van overmatige hitte op het lichaam en de psychotechnische vaardigheden. Deze rapporten wijzen ook op het belang van aangepaste werkomstandigheden specifiek voor personeel in een veiligheidsfunctie omdat de kans op fouten sterk toeneemt bij hogere temperaturen waardoor de exploitatieveiligheid mogelijk in het gedrang komt.
Desalniettemin is er nooit een hitteplan de naam waardig opgesteld en werd deze problematiek nooit op een gestructureerde manier aangepakt. Bij de recente modernisatie van verschillende treinstellen werd er zelfs voor gekozen -we nemen aan uit budgettaire overwegingen- om geen klimaatregeling te voorzien, of enkel in de stuurcabine. Voor de OVS is het onaanvaardbaar dat anno 2020 mensen in omstandigheden zoals we de afgelopen zomers gekend hebben vervoerd worden, laat staan dat men in dergelijke omstandigheden zou moeten werken.
Concreet heeft de NMBS nu een schriftelijke waarschuwing gekregen dat men zich in regel moet stellen met de bepalingen uit de welzijnscodex inzake werken bij verhoogde omgevingstemperaturen. Volgens onze bronnen heeft de FOD WASO zelfs de mogelijkheid om de inzet van materiaal zonder klimaatregeling te verbieden als de NMBS zich niet in regel stelt. We hopen dat het niet zo ver moet komen.
Ook het boordpersoneel heeft recht op een gezonde en veilige werkomgeving, en we hopen dat ook de diensten van B-SW en de directies B-TO en B-PT&S hierin hun verantwoordelijkheid zullen nemen. We hebben alvast nogmaals onze CEO hieromtrent aangeschreven, en blijven dit dossier op de voet volgen. Ondertussen herinneren we eraan dat elk personeelslid het recht heeft om zich uit een arbeidssituatie terug te trekken indien de veiligheid niet gegarandeerd is of indien men in ongezonde omstandigheden zou moeten werken.
Geachte mevrouw Dutordoir,
Er is de afgelopen zomer heel wat commotie geweest over het hitteplan en de hieraan gekoppelde hittemaatregelen voor het rijdend personeel. Ook dit jaar werden (alweer) verschillende treinbestuurders en –begeleiders het slachtoffer van een hitteslag nadat ze lange tijd moesten doorbrengen in stuurposten of reizigersafdelingen zonder climatisatie, waar temperaturen makkelijk oplopen tot ver boven de 40 graden.
Vandaag mochten we het verslag ontvangen opgemaakt door de FOD WASO naar aanleiding van een arbeidsplaatsbezoek na een arbeidsongeval door hitteslag van een treinbegeleidster uit Turnhout.
De resultaten van de metingen die de FOD op een warme dag -niet tijdens een hittegolf- uitvoerde op M4-rijtuigen lagen aanzienlijk boven de actiewaarden voor halfzwaar werk die van toepassing zijn voor het rijdend personeel, met de kanttekening dat “er kan verondersteld worden dat tijdens een hittegolf zeer waarschijnlijk nog hogere WBGT-waarden zullen opgemeten worden”.
We menen er genoegzaam van te mogen uitgaan dat deze resultaten representatief zijn voor alle reizigersafdelingen en stuurposten zonder climatisatie.
In de veronderstelling dat de resultaten van de metingen die B-SW zelf uitvoerde in dezelfde lijn liggen als deze van de FOD WASO, kunnen we plots de terughoudendheid om deze resultaten te bezorgen aan de syndicale organisaties beter begrijpen.
De omstandigheden waarin het rijdend personeel afgelopen zomer moest werken voldoen niet aan de dwingende bepalingen van de Codex over het Welzijn op het werk en vormen een gevaar voor zowel de gezondheid van het boordpersoneel als de exploitatieveiligheid. Tal van rapporten van B-SW en CPS wijzen immers op een achteruitgang van de psychotechnische vaardigheden zoals memorisatie, reactievermogen en waakzaamheid, en dit reeds bij lagere temperaturen dan de drempelwaarden in het huidige hitteplan.
De OVS heeft steeds gesteld dat het hitteplan onvoldoende bescherming biedt en een samenraapsel is van ad hoc maatregelen die afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van materieel en personeel, wat ook bevestigd wordt door dit verslag. “[De] aanpassingen kunnen dan ook niet beschouwd worden als een gestructureerd programma van maatregelen bij overmatige warmte zoals vereist door de Codex over het Welzijn op het werk.” alsmede “De verplichting tot het opstellen van een programma en het nemen van maatregelen was in onvoldoende mate nagekomen.”
Er werden ons vorig jaar reeds werkgroepen met de personeelsvertegenwoordigers in het vooruitzicht gesteld om het hitteplan te evalueren. Er was een vergadering gepland einde maart die niet is kunnen doorgaan omwille van de coronacrisis. We kunnen dit echter moeilijk als excuus aanvaarden aangezien de problematiek reeds lang voordien gekend was en we niet geloven dat dergelijke werkgroep zo kort voor de zomer tot de vereiste structurele aanpak had kunnen leiden.
Mogen we erop vertrouwen dat deze werkgroepen met de grootst mogelijke spoed en in samenspraak met de personeelsvertegenwoordigers zullen worden georganiseerd? Zo ja, wanneer?
Ook het boordpersoneel heeft recht op een gezonde en veilige werkomgeving, en we hopen dat ook de diensten van B-SW en de directies B-TO en B-PT&S hierin hun verantwoordelijkheid zullen nemen door tijdens periodes van grote hitte geen prestaties meer op te stellen die niet conform zijn met de welzijnscodex.
In afwachting van uw reactie verblijven we,
Hoogachtend,
Voor OVS,
NMBS-temperatuursmetingen-15092020
