“Op een dag staan ze allemaal stil, die treinen. Dan worden wij, het personeel van de NMBS, belast met de onmogelijke taak om ze letterlijk verder te duwen.”
In de huidige realiteit van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) hebben trots en vooruitgang plaatsgemaakt voor bezorgdheid en uitdagingen. We zien een bedrijf dat worstelt om zijn hoofd boven water te houden. Het personeelsbestand moet harder en flexibeler werken met steeds minder middelen, terwijl de dienstverlening steeds meer te wensen overlaat.
Eén van de meest pijnlijke symptomen van onze situatie is het chronische gebrek aan middelen. Een recent voorbeeld illustreert dit treffend. Op een warme dag, met temperaturen die opliepen tot dertig graden, moesten we blijven rijden met een motorwagen die vol mankementen zat. Het toilet was defect – een ongemak dat helaas steeds vaker voorkomt en waarvoor geen onmiddellijke oplossingen beschikbaar zijn. Alsof dat nog niet erg genoeg was, werkte ook het luchtventilatiesysteem niet. Het gebrek aan een frisse bries in de drukkende hitte werd al snel ondraaglijk voor zowel het personeel als de reizigers. Maar we moesten blijven rijden, omdat er geen andere optie was. Dit soort malaise is, in een veelvoud ervan, dagelijkse kost geworden.
De kloof tussen het personeel op de grond en het management is breed en lijkt met de dag groter te worden. Onlangs had ik een telefoongesprek met een senior manager over de noodzaak om een prestatie aan te passen vanwege de hoge temperaturen. De verzuchtingen van mijn collega’s, die kreunden onder de hitte, waren duidelijk en gerechtvaardigd. De manager ging akkoord met de aanpassing, maar wilde me wel duidelijk maken dat dergelijke wijzigingen eigenlijk niet voorzien waren in dit stadium van het hitteplan. Dit gesprek legde niet alleen de kloof tussen onze werelden bloot, maar benadrukte ook hoezeer de realiteit op de grond verschilt van de perspectieven op hoger niveau.
Daarbij komt nog dat de opgedrongen extra flexibiliteit en productiviteitsverhoging, die de grenzen van de wetgeving opzoeken en vaak overschrijden, zonder tastbare verbetering in de dienstverlening blijven. Terwijl het personeel uitgeput raakt en de dienstverlening verslechtert, zien we een alarmerend aantal collega’s afhaken, sommigen tijdelijk, anderen voorgoed. De NMBS was in het verleden misschien geen paradijs om te werken, maar er was een tijd waarin haar medewerkers een fierheid voelden, een trots om deel uit te maken van een organisatie die diende als ruggengraat van de Belgische mobiliteit. Als je toen als jongere collega het bedrijf bekritiseerde, riskeerde je een draai om de oren van oudere collega’s. Die fierheid, die gedrevenheid, lijken vandaag ver te zoeken.
Onze infrastructuur, die zo cruciaal is voor de goede werking van de NMBS, wordt ook verwaarloosd. Werken aan de sporen vinden plaats op de meest ongeschikte momenten, en de investeringen in de modernisering van onze treinen en stations blijven ver achter. Tijdens een recent zomers weekend, toen de temperatuur opliep tot dertig graden, was de hoofdlijn naar de kust afgesloten voor werken. Eén van de alternatieve routes was ook gesloten, waardoor er slechts één omweg overbleef om van Brussel naar Gent en verder naar de kust te rijden. Elk probleem op die enige lijn kon leiden tot een cascade aan problemen, met potentieel desastreuze gevolgen.
Het wordt hoog tijd dat politieke leiders deze urgente kwestie onder ogen zien en actie ondernemen. Voordat we onze defecte treinen letterlijk zullen moeten gaan voortduwen. Er is een dringende behoefte aan substantiële investeringen in de NMBS – investeringen in personeel, in materieel en in infrastructuur. Alleen op die manier kan de NMBS haar cruciale rol in de Belgische samenleving naar behoren blijven vervullen.
Uit de werkplaatsen, depots en seinhuizen horen we het gefluister – “vroeger was het beter”. En dat is zo. Niets, geen enkele politieke ideologie, verantwoordt wat hier met mensen, reizigers en personeel, gebeurt. Het herstel naar de kwaliteit en degelijkheid van vroeger, een tijd die misschien ook niet perfect was, is meer dan ooit noodzakelijk. Het personeel snakt ernaar.
